واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 35
خلاصهی بحث گذشته
اشکال چهارم محقق خوئی بر محور دوم کفایه؛ تفکیکِ تضادّ ترتّبی/مطلق و لوازم آن
صورت اول: تضادّ ترتّبی (لا مطلقاً)
صورت دوم: تضادّ مطلق
بررسی اشکال چهارم سید خوئی بر محور دوم کفایه و قرائت روا از عبارت آخوند
راهحل پیشنهادیِ محقق خوئی: متعلقِ وجوب، «أحدهما لا بعينه» و جامعِ انتزاعی
نقدی بر فرض دوم آخوند؛ «سنخٌ من الوجوب» میان عرف و صناعت
دو اشکالِ مرحوم روحانی بر فرض دومِ کفایه
تحلیل صناعیِ دوراهیِ سقوط/تقیید
راههای محتملِ اصلاح
پاورقی
منابع
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 31
خلاصهی بحث گذشته
صورت اول در تقریر آخوند به روایت محقق خوئی؛ وحدتِ غرض و کشفِ جامع
تقریر فلسفی قاعده الواحد؛ تشخّص سابق و لاحق و نسبت آن با ضرورت
سنخیتِ علت و معلول و امتناعِ توارد علتین
تبیینِ سویِ دوم قاعده الواحد و تحدید موضوع آن
نقد استناد آخوند به «قاعده الواحد» در صورتِ وحدتِ غرض
ابهام در نوعِ وحدت و تحدید موضوع قاعده الواحد
جمعبندی
پاورقی
منابع
نماز جمعه ، جلسه 41
خلاصه جلسه گذشته
ادامه کلام مرحوم حائری
استدلال بر شرطیت امام معصوم در نماز جمعه بر اساس صدر روایت
پاسخ اول: صدور روایت ناظر بر «قضیه حینیه»
پاسخ دوم: عدم اطلاق روایت نسبت به زمان غیبت
ارزیابی دیدگاه مرحوم حائری
دیدگاه برگزیده
دلیل هشتم: موثقه سماعه
پاورقی
منابع
آیات حکومت در قرآن (ادله منکرین حکومت) (5) ، جلسه 2
مقدمه
ساختار جامعه
ضرورت همزیستی مسالمت آمیز بشر
رابطه حکومت و شهروندان
خاستگاه حکومت
دیدگاه ژان ژاک روسو
نقد دیدگاه روسو
نقد حائری بر روسو
پاورقی
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 34
خلاصهی بحث گذشته
ارزیابی اشکال دوم محقق خوئی بر فرض دوم آخوند
اشکال سوم محقق خوئی بر فرض دوم آخوند؛ تعدد عقاب در فرض ترک جمیع
نقد مبنا: مخالفتِ خطابِ منجَّز، معیارِ استحقاق عقاب
تحلیل الزام در بیان آخوند: سنخِ وجوبِ بدلی و وحدت مؤاخذه
قیاس به ترتّب، قیاسٌ مع الفارق
تکمله: ترکِ جمیع، لزوماً تفویتِ دو غرض نیست
نتیجه
پاورقی
منابع
آیات حکومت در قرآن (ادله منکرین حکومت) (5) ، جلسه 4
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 38
خلاصهی بحث گذشته
تنبیه: ثمرات فقهی و اصولیِ بحثِ واجب تخییری
۱. تعیین معیار در باب اطاعت و عصیان
۲. ثمرهی فقهی: کیفیتِ امتثال اطراف واجب تخییری
نظریه محقق نائینی: مسلک «فرد مردد»
تفکیک میان «ارادهی فاعل» و «ارادهی آمر»
تحلیل مبتنی بر تأمین غرض
استشهاد به اوامر عرفی و ابطال نظریه «جامع»
نتیجهگیری: سنخیتِ خاصِ اراده
نظریه آیتالله خویی: مسلک «جامعِ انتزاعیِ احدهما»
ماهیت واجب: عنوان «أحدُهما لا بعینه»
فرآیند تطبیق: طرحی مشابه واجب تعیینی
دفاع از نظریه: پاسخ به اشکال «عدم واقعیتِ عنوان انتزاعی»
طرح اشکال: امتناع تعلق تکلیف به امر ذهنی
پاسخ محقق خویی: قیاس اولویت و شواهد وقوعی
اشکال دوم: چالشِ «فقدان ملاک در عنوان انتزاعی»
طرح اشکال: ضرورت وجود مصلحت در متعلَّق
پاسخ محقق خویی: تحلیل سهوجهی
مناقشه در پاسخ محقق خویی: عدول از مبنای تبعیت احکام از مصالح
پاورقی
منابع
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 42
خلاصهی بحث گذشته
امکان یا امتناع تعلّق صفات حقیقی، صفات اعتباری و بعث به «فرد مردّد»
کاربردها و مبانی «فرد مردّد» در اصول و فقه
ثمرات فقهیِ مسأله فرد مردّد
قائلین به امکان فرد مردّد
تقریب مبنای محقق نائینی در تعلّق اراده آمر به «فرد مردّد مصداقی»
مبنای آخوند خراسانی در امکان تعلّق صفات و احکام به «فرد مردّد»
دیدگاه شیخ انصاری در امکان اعتبار «فرد مردّد» در عالم اعتبارات
پاسخ شیخ: تفکیک میان صفات حقیقیه و امور اعتباریه
دلیل نخست محقق اصفهانی بر امتناع وجود «فرد مردّد»
برهان امتناع ذاتی فرد مردّد
دلیل دوم محقق اصفهانی بر امتناع تعلّق حکم و علم به «فرد مردّد»
استحاله اتحادِ امر معیّن با امر مبهم و مردّد
تقریب برهان دوم را میتوان در چند مقدّمه تنظیم کرد
پاورقی
منابع
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 29
خلاصهی بحث گذشته
جمعبندی تقریر محقق اصفهانی در حقیقتِ واجب تخییری و مختارِ ایشان
صورت پنجم: ارکان و صورتبندی
امور مقدماتی در تحلیل واجب تخییری شرعی؛ تعیین دقیق محل نزاع
تعیین موضوع بحث: تخییرِ مولویِ شرعی
مفروضِ موضوع: تمامیتِ ملاک در هر طرف و تعددِ امر
مرزبندی با تخییر عقلی: نفی ارجاع به قدرِ جامع
تخییری شرعی و نقد مبنای «أمر به أحدهما» نزد محقق خوئی
نقد مبنای «أمر به أحدهما» نزد محقق خوئی
نکته دوم در تحقیق واجب تخییری؛ معیار ثواب و عقاب و نسبت آن با مصلحة التسهیل
ضابطۀ محوری: خطاب، نه ملاک
تقریب راهحل اصفهانی بر مدار مصلحت تسهیل
تذکرات و محلهای ابهام
بازسنجی «مصلحة التسهیل» در تحلیل واجب تخییری و بازگشت به تقریر آخوند
نتیجه پیشنهادی: بازگشت به تقریر آخوند
حقیقت حکم و نسبت آن با غرض
شواهد اصولی مؤید معیار خطاب
اختیار مولوی در جعل ترخیص و نقد انگاره «عبد/مولا» در روششناسی اصول
پاورقی
منابع