فقه تربیت ، جلسه 3
توضیح مبنای سوم موثر در بحث: افعال جوارحی و جوانحی
آیا «یستحب الخوف من الله؟ آیا یستحب الخشیة من الله؟»
مبنای مرحوم امام(ره) در موضوع حکم شرعی
تبعیت احکام امور قلبی از ملاکات
نظر امام خمینی(ره) در باب امور قلبی (از قبیل موافقت التزامیه)
تحقیق در مسأله موافقت التزامیه
پاورقی
واجب نفسی و غیری ، جلسه 18
خلاصهی بحث گذشته
تعلیقه صاحب «المنتقى» بر صورت سوم در کلام محقق نائینی بنا بر تقریر «الأجود»
نتیجه نزد محقق نائینی و تبیین آن
نسبت با صاحب کفایه و نقد صاحب «المنتقى»
اشکال صاحب «المنتقی» بر «انحلال» محقق نائینی در صورت ثالثه
اشکال صاحب «المنتقی»؛ جهتِ اول
استثناء و راه نجاتِ مبنای محقق نائینی
اشکال بر نقد نخستِ صاحب «المنتقى» بر محقق نائینی در صورت ثالثه
تحریر محلِ علم اجمالی: صلاة اساساً طرفِ علم نیست
جریانِ برائت در موضوعِ صحیح، نه در کیفیاتِ وجوب
شرطِ تنجیز: الزامِ فعلی در اطراف
صورتسنجیِ مثالها و مرزِ انحلال
پاورقی
منابع
نماز جمعه ، جلسه 37
خلاصه جلسه گذشته
دلیل ششم: استدلال به صحیحه محمد بن مسلم
ظهور عنوان «الامام» در روایت در امام معصوم
عدم خصوصیت ما عدا الامام در روایت
استشهاد صاحب جواهر به روایت طلحة بن زید بر شرطیت
جمعبندی استدلال به صحیحه محمد بن مسلم
عبارت مرحوم حائری در نقد استدلال به صحیحه محمد بن مسلم
استشهاد به روایت زراره در تایید استظهار
تقیه و نقد تفکیک کبری و صغری
در ادامه در بیان دیدگاه برگزیده نکات زیر را بیان می کنیم.
1. ظهور روایت طلحه بن زید در شرطیت
2. بررسی روایت زراره و قرینه بودن آن بر شرطیت
3. پاسخ به اشکال تکلّف در تفکیک کبری و صغری
4. جمع میان بیان عدد و بیان شرطیت
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 14
خلاصهی بحث گذشته
اشکالِ محقق خوئی بر کلامِ محقق نائینی در صورتِ دوم
فرض نخست: نفسیّتِ محتملِ وضوء «مقیّد به قبلالوقت»
فرض دوم: احتمال نفسیّتِ مطلق نسبت به وضوء
صورتبندی اشکال نسبت به تقریر محقق نائینی
تحلیل تفصیلی آقای روحانی درباره اشکال محقق خوئی
دو فرض زمانی در صورتِ محل بحث
نقد سه جریانِ برائتیِ منسوب به محقق نائینی در فرض دوم
جمعبندی نتایج در دو فرض
نقد امتنان در جریان برائت و بازخوانی تقریر آقای خوئی در فرض تقدّم وضو بر وقت
نقد نسبت به نکته دوم (نامگذاریِ برائت)
بازخوانی ملاک «امتنان» نزد آقای خوئی: توسعه عملی، نه صرفِ تعبیر
فرض تقدّم وضو بر وقت؛ محل صحیحِ شک و مجرای اصل
نسبت نقد صاحب «المنتقی» با صاحب «المحاضرات»: تفاوتِ روش
جمعبندی
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 26
خلاصهی بحث گذشته
اشکال مشترک محقق خوئی بر هر دو تفسیرِ مذهب دوم: لزومِ تعدّد عقاب در ترکِ جمیعِ اطراف
جریان اشکال در هر دو تفسیر
انحاء ترخیص و ثمرات آن
نحو اول: ترخیص إسقاطی در خودِ وجوبِ اطراف
نحو دوم: ترخیص اشتراطی در خطاب
نحو سوم: ترخیص تجمیعی با بازگشت ساختار به وجوبِ واحدِ بدلی (جامع انتزاعی «أحدها»)
نحو چهارم: ترخیص مؤاخذاتی (تحدیدِ موضوعِ عقاب)
نسبت با تفسیر محقق اصفهانی و اشکال مشترک محقق خوئی
جمعبندی
فرض نخستِ شهید صدر در ترخیص؛ تحلیل معیار مخالفت و نسبت آن با تفسیر محقق اصفهانی
معیار مخالفت و ثمره
نکته روشی: تقلیلِ عقاب، ترخیصِ مؤاخذاتی است نه صرفِ تقییدِ مرخَّصٌ فیه
نسبت با دو تفسیرِ محقق اصفهانی
جمعبندی
ارزیابی فرض نخستِ شهید صدر در ترخیص مطلق و اضطراب معیار مخالفت (خطاب/ملاک)
جمعبندی
فرض دوم در صورتبندی ترخیص نزد شهید صدر و قدر مشترک دو فرض: معیار مخالفت
ارزیابی فرض دوم: اضطراب معیار و لزومِ تحدید مؤاخذه
جمعبندی
نقد مبنایی: معیار امتثال و معصیت، خطاب است نه ملاک
فرض سوم: ترخیص بر جامعِ انتزاعیِ أحدهما
فرض چهارم: ترخیصِ مؤاخذاتی و تحدیدِ موضوعِ عقاب به «تركِ المجموع»
سنجش و نتیجه
نقد فرضهای سوم و چهارم
معیار امتثال، نسبتِ ملاک و خطاب، و نقدِ مقاصد بهمثابه معیار تکلیف
نقد «مقاصد» بهمثابه معیار جعل و استنباط
جمعبندی
پاورقی
منابع
فقه تربیت ، جلسه 5
خلاصه بحث قبل
مناشیء بحث از تعلق تکالیف به امور قلبی
منشأ اول: تبیین اختیار در امور قلبی
مسئله حسد
مسئله ذکر الله
مسببات تولیدی
تبیین دوم ملاک تکالیف قلبیه: ملاک در جعل تکلیف است.
پاورقی
واجب نفسی و غیری ، جلسه 25
خلاصهی بحث گذشته
نکوداشت جایگاه میرزای نائینی و قدردانی از برگزارکنندگان کنگره
ضرورت بازخوانی میراث میرزای نائینی و توجه به نکات راهبردی رهبر معظم انقلاب
پیوند مبنای «مسبّباتِ تولیدیّه» با مقاصد الشریعة در تقریر محقق نائینی
ثمرات اصولی
نسبت مقاصدالشریعة با تکلیف؛ نقد محقق نائینی بر «اجتهاد مقاصدی» بر پایه خروج آثار از اختیار مکلّف
گفتوگو درباره «مقاصد الشریعة» در محضر آیتالله العظمی سیستانی و نقد قاعدهسازیهای نو
حکمت الهی، مقاصد الشریعة و حدود اجتهاد؛ نقدی بر قاعدهسازیهای مقاصدی
مبنای محقق نائینی: مسبّباتِ تولیدیّه و تعیینِ اسباب
تبصره روشی: نقش مقاصد در فرآیند استنباط
افق مطلوب حوزهها: تربیت فحولی در تراز میرزای نائینی، محقق اصفهانی و محقق عراقی
پاورقی
منابع
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 36
خلاصهی بحث گذشته
مختار محقق عراقی: مسلک «وجوب ناقص»
ارکان نظریه
۱. تعدد وجوب و واجب
۲. تحلیل ماهیت حکم: تمایز «وجوب تام» و «وجوب ناقص»
۳. شمول نظریه نسبت به وحدت و تعدد غرض
ثمرهی بحث: صور چهارگانهی غرض و تفصیل در عقاب
صور چهارگانهی تصویر غرض
تفصیل در مسئلهی عقاب (وحدت یا تعدد؟)
مناقشه: اشکالِ «عدم قدرت بر جمع» و پاسخ محقق عراقی
طرح اشکال: استحالهی جمع، رافعِ تعدد عقاب
پاسخ محقق عراقی: اسقاط تکالیف با سوء اختیار
تفکیک دقیق: وجه افتراق «تضاد در اتصاف» و «تضاد در وجود»
طرح اشکال: لزوم تعدد عقاب در صورت چهارم
پاسخ محقق عراقی: معیار عقاب، «ترکِ فعلِ متّصف به مصلحت فعلی»
ضابطهی کلی و جمعبندی نهایی
پاورقی
منابع
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 35
خلاصهی بحث گذشته
اشکال چهارم محقق خوئی بر محور دوم کفایه؛ تفکیکِ تضادّ ترتّبی/مطلق و لوازم آن
صورت اول: تضادّ ترتّبی (لا مطلقاً)
صورت دوم: تضادّ مطلق
بررسی اشکال چهارم سید خوئی بر محور دوم کفایه و قرائت روا از عبارت آخوند
راهحل پیشنهادیِ محقق خوئی: متعلقِ وجوب، «أحدهما لا بعينه» و جامعِ انتزاعی
نقدی بر فرض دوم آخوند؛ «سنخٌ من الوجوب» میان عرف و صناعت
دو اشکالِ مرحوم روحانی بر فرض دومِ کفایه
تحلیل صناعیِ دوراهیِ سقوط/تقیید
راههای محتملِ اصلاح
پاورقی
منابع