نماز جمعه ، جلسه 42
خلاصه جلسه گذشته
تقریب استدلال به دلیل هشتم
بیان استدلال در کلام محقق خویی
بیان استدلال در کلام مرحوم حائری
استدلال بر اساس نقل اول و چهارم
استدلال بر اساس نقل دوم و سوم
اشکالات به استدلال به دلیل هشتم
اشکال مرحوم خویی
ارزیابی دیدگاه مرحوم خویی
اشکال مرحوم حائری
احتمال صدور عبارت «وَإِنْ صَلَّوا جَماعَةً» از راوی
احتمال جریان اصل عدم زیاده در ما نحن فیه
عدم جریان اصل عدم زیاده در ما نحن فیه
ارزیابی اشکال مرحوم حائری
پاورقی
منابع
فقه تربیت ، جلسه 2
مقدمه
سومین مبنای مقدماتی: افعال جوارحی و جوانحی
مراد فقها در موضوع احکام
تحقیق در مسئله
پاورقی
واجب نفسی و غیری ، جلسه 23
خلاصهی بحث گذشته
تبیین فنّی محقق اصفهانی بر پایه ملاکِ تسهیل
بیانِ تصحیح نزد محقق اصفهانی: فنّیسازی بر پایه «مصلحةِ التسهیل»
اشکال سوم محقق خوئی بر بیان نخستِ محقق اصفهانی: کفایت مصلحتِ تسهیل و مانعیت آن از جعلِ وجوب للجمیع
سنجش مرتبه مصلحتِ تسهیل
تنزّل: بر فرضِ کفایتِ مصلحتِ تسهیل
مبانی سقوط تکلیف و بطلان «سقوط به امتثالِ بدل»
مبانی سقوط تکلیف
نقد «سقوط به امتثالِ بدل»
ادعای «جعلِ نوع خاصّ وجوبِ مشروط» و نقد اثباتیِ سید خوئی
نقد اثباتی محقق خوئی
جمعبندی اجمالیِ اشکال سوم محقق خوئی
تفکیک تزاحمِ ملاکی و تزاحمِ بعدالخطاب نزد محقق نائینی و نسبت آن با اشکال سوم
تفکیک دو سنخ تزاحم نزد نائینی
جایگذاری درست «مصلحتِ تسهیل» و توسعه مفهوم تزاحم امتثالی در دفاع از تفسیر محقق اصفهانی
صورت دفاع از محقق اصفهانی
آثار روشی و فقهی
تذکار ثبوتی و شرط اثباتی
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 27
خلاصهی بحث گذشته
اختیار شهید صدر در صورت چهارم (ترکِ المجموع)
تمایز «ترکِ الجمیع» و «ترکِ المجموع»
نقد امکان حملِ کلام محقق اصفهانی بر آن
تحقیق شهید صدر در نسبت نظریه محقق اصفهانی با منشأ وجوب؛ عقل یا لفظ؟
مسیر اول: وجوبِ عقلیِ منتزع از طلب (بر مبنای محقق نائینی)
مسیر دوم: وجوبِ لفظی یا انشاء الوجوب از جانب مولا
نتیجه تحلیلی
پیامد مبنای «وجوبِ لفظی» برای نظریه محقق اصفهانی و بازگشت ناگزیر به تقریر محقق خراسانی
بازاندیشی در تحقیق شهید صدر: آیا تهافت ویژه مبنای «وجوبِ لفظی» است یا در هر دو مبنا راه مییابد؟
تحلیل منقّح: نقش صورتبندی ترخیص
نتایج در هر دو مبنا
جمعبندی منهجی
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 19
خلاصهی بحث گذشته
نفیِ دخالتِ صلاة در اطرافِ علم اجمالی در صورتِ ثالثه و ابطالِ دعوای انحلال
بیان صناعیِ اشکال
قاعده مجاریِ اصول: اصل در «اصلِ تکلیف» نه در «کیفیاتِ وجوب»
تقریب محقق خوئی: ضرورتِ مثالِ دقیقتر برای صورت ثالثه
تفاوتِ صورتِ ثالثه با صورتِ اول و نقدِ معیار «انحلال» نزد سید خوئی
بیان تقریر سید خوئی و نقد آن
اشکال نخست: شرط صناعیِ انحلال (انطباق معلومِ اجمالی)
اشکال دوم: ناسازگاری در کبرایِ «استحقاقِ العقاب علی کِلا التقدیرَین»
اشکال و جواب
اشکال سوم: تعیین صحیحِ اطرافِ علم در صورتِ ثالثه
فارق مبناییِ صورت سوم با صورت اول
واجب نفسی و غیری ، جلسه 20
خلاصهی بحث گذشته
اشکال دومِ صاحب «المنتقی»: تطبیق نادرستِ «تفکیک در تنجّز مرکّب» بر محلّ بحث
۱- تعریف دقیق «تفکیک در تنجّز مرکّب»
۲- صورتبندی نگاه محقق نائینی در محلّ بحث
۳- نقد صاحب منتقی: قاعده تفکیک در اجزاء معقول است، نه در شرائط
عدمِ تمایزِ میان اجزاء و شروط در «توسّط در تنجّز»؛ نقد اشکالِ صاحب «المنتقى»
تعریف دقیق «توسّط در تنجیز»
سرایت ملاک به شرائط
پاسخ به تقریرِ صاحب «المنتقى»: «تکثّر تروک» شرط نیست
انسجام با مبنای محقق نائینی و ادبیات «الفوائد»
بازخوانی کبروی «تفکیک در تنجّز» و تطبیق آن بر محلّ بحث؛ نقد منقّح بر مبنای محقق نائینی و سید خوئی
صورتِ صحیحِ «تفکیک در تنجّز»
تطبیق در الأقلّ و الأکثر الارتباطی
سرایت ملاک به شرائط (پاسخ به تفصیل اجزاء/شرائط)
نسبت با حدیث رفع و ظاهرِ تکلیف
ضابطه تنجیز علم اجمالی و «انحلال حکمی»
امتناع عرفی و عدمِ انحصار انحلال به «توسّط در تنجیز»
انحلال، منحصر به «توسّط در تنجیز» نیست
جمعبندی
پاورقی
منابع
نماز جمعه ، جلسه 38
خلاصه جلسه گذشته
نکات اجتهادی تکمیلی در دلیل ششم
نکته اول: ضرورت توجه به فضای صدور روایات نماز جمعه
اشکال به استظهار مرحوم حائری در فرض توجه به فضای صدور
نکته دوم: بناء ائمه (ع) بر عدم بیان تمام مطلب در یک روایت و لزوم جمع روایات
لزوم تفکیک میان اقامه حدود و امر به معروف
تبیین مصادیق «کتمان سرّ» در روایات
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 22
خلاصهی بحث گذشته
اشکال چهارم: تعلیقِ وجوب بر اختیارِ مکلف و محذورِ «جعلِ بلا متعلّق»
دفع توهّم «وجوب کلی با تعیّن لاحق»
مذهب دوم؛ تحلیلِ تخییر به تعیّناتِ مشروطه
بیان نخست محقق اصفهانی: مصالح ملزمه و ترخیصِ تسهیلی
ثمرات در بیان نخست: تکثّر ثواب و وحدت عقاب
استشهاد اصفهانی
اشکال نخست محقق خوئی بر «تعیّناتِ مشروطه» و تمایز مقام ثبوت از اثبات
دفع اشکال: تفکیک مقام ثبوت از اثبات
اشکال دوم محقق خوئی بر «تعدّد ملاک»
پاسخ از اشکال
اشکال سوم محقق خوئی؛ سنجش مصلحتِ تسهیل و حجیتِ ترخیص
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 21
خلاصهی بحث گذشته
واجب تعیینی و تخییری
تحقق واجب تخییری و سه اشکال ثبوتی
1- تعلّق اراده به «أحدهما»
2- جواز ترکِ فرد با بدل و لزومِ تنقیحِ ثبوتی
3- امتثال، ثواب و عقاب
تخییر عقلی و شرعی
حقیقت واجب تخییری
نظریه نخست: الواجب ما یختاره المکلّف
اشکال نخست بر نظریهٔ «الواجب ما یختاره المکلّف»: مخالفت با ظهور ادلّه تخییر
اشکال دوم: ناسازگاری با قاعده اشتراک در تکلیف
نقدی بر اشکال دوم
اشکال سوم: تعلیقِ وجوب بر اختیار و نفیِ عصیان
پاورقی
منابع